روغن ترمز یا مایع ترمز، یکی از اجزای کلیدی در سیستم ترمز خودرو است که نقش حیاتی در انتقال نیروی هیدرولیکی از پدال ترمز به چرخها دارد. این روغن تحت فشار بالا و تغییرات دما عمل میکند و باید ویژگیهایی از قبیل مقاومت در برابر تغییرات دما، جذب حداقلی رطوبت، و جلوگیری از خوردگی و اکسیداسیون را دارا باشد. انتخاب روغن ترمز مناسب نه تنها به کارایی بهینه سیستم ترمز کمک میکند، بلکه ایمنی رانندگی را نیز تضمین میکند.
انتخاب صحیح روغن ترمز، به ویژه در شرایط رانندگی سخت یا با خودروهای دارای سیستمهای پیشرفته مثل ترمز ضد قفل (ABS) و کنترل پایداری (ESP)، از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از روغن ترمز نامناسب یا ناسازگار با سیستم ترمز میتواند موجب کاهش عملکرد سیستم ترمز، افت سریع کیفیت ترمزها، و در نهایت افزایش خطرات رانندگی شود. بنابراین، توجه به مشخصات فنی روغن و هماهنگی آن با نیازهای خودرو بسیار حائز اهمیت است.
روغنهای ترمز بر اساس استاندارد DOT طبقهبندی میشوند که این استاندارد توسط وزارت حمل و نقل ایالات متحده تعیین شده است. این دستهبندیها شامل روغنهای DOT 3، DOT 4، DOT 5، و DOT 5.1 است که هر یک ویژگیها و کاربردهای خاصی دارند. در ادامه به معرفی انواع اصلی روغن ترمز میپردازیم.
روغن ترمز DOT 3 یکی از رایجترین روغنهای ترمز است که بر پایه گلیکول ساخته شده است و عموماً در خودروهای معمولی و سبک مورد استفاده قرار میگیرد.
♦ مشخصات فنی: نقطه جوش خشک ۲۰۵ درجه سانتیگراد و نقطه جوش مرطوب ۱۴۰ درجه سانتیگراد.
♦ کاربردها: این نوع روغن بیشتر در خودروهای قدیمیتر و سبک استفاده میشود که فشار زیادی بر سیستم ترمز وارد نمیکنند.
قیمت مقرونبهصرفه
دسترسی بالا در بازار
جذب بالای رطوبت که در طول زمان میتواند نقطه جوش را کاهش دهد و باعث ایجاد بخار در سیستم ترمز شود.
نیاز به تعویض منظم، مخصوصاً در مناطق مرطوب.
روغن ترمز DOT 4 نیز بر پایه گلیکول است و در بسیاری از خودروهای مدرن، به ویژه آنهایی که دارای سیستم ترمز ABS هستند، به کار میرود.
♦ مشخصات فنی: نقطه جوش خشک ۲۳۰ درجه سانتیگراد و نقطه جوش مرطوب ۱۵۵ درجه سانتیگراد.
♦ کاربردها: خودروهای جدید و دارای سیستمهای پیشرفته مانند ABS و ESP.
عملکرد بهتر در دماهای بالا، به خصوص در رانندگیهای سنگین.
مناسب برای شرایط آب و هوایی سخت و رانندگیهای طولانی.
همچنان جذب رطوبت قابل توجهی دارد و به همین دلیل نیاز به تعویض منظم دارد.
روغن ترمز DOT 5 بر پایه سیلیکون ساخته شده و برخلاف روغنهای گلیکولبیس، رطوبت را جذب نمیکند و بنابراین برای خودروهای کلاسیک یا کاربردهای نظامی که زمان طولانیتری بدون تعویض روغن میمانند، مناسب است.
♦ مشخصات فنی: نقطه جوش خشک حدود ۲۶۰ درجه سانتیگراد.
♦ کاربردها: خودروهای کلاسیک، نظامی یا آن دسته از خودروهایی که در شرایط مرطوب استفاده میشوند.
مقاومت بالا در برابر رطوبت و تغییرات شیمیایی.
عدم نیاز به تعویض مکرر.
قیمت بالا
ناسازگار با سیستمهای گلیکولبیس و بنابراین نباید با روغنهای DOT 3 یا DOT 4 مخلوط شود.
روغن ترمز DOT 5.1 از بسیاری از ویژگیهای روغنهای گلیکول و مقاومت بالای دمایی روغنهای سیلیکونی بهرهمند است. این نوع روغن به دلیل عملکرد بالا و سازگاری با سیستمهای پیشرفته ترمز، در خودروهای مسابقهای و مدلهای پیشرفتهتر به کار میرود.
♦ مشخصات فنی: نقطه جوش خشک ۲۷۰ درجه سانتیگراد و نقطه جوش مرطوب ۱۸۰ درجه سانتیگراد.
♦ کاربردها: خودروهای پیشرفته، مسابقهای و سیستمهای ترمز ABS.
عملکرد عالی در دماهای بالا، مناسب برای رانندگیهای سنگین.
سازگار با سیستمهای ABS و ESP.
معایب:
قیمت نسبتاً بالا
به دلیل جذب رطوبت بالا، نیازمند تعویض دورهای است.
دفترچه راهنمای خودرو معمولاً اطلاعات دقیقی درباره نوع روغن ترمز توصیهشده توسط سازنده ارائه میدهد.
در صورتی که رانندگیهای سنگین یا طولانی دارید، روغنهایی با نقطه جوش بالا مانند DOT 4 یا DOT 5.1 انتخاب کنید.
اگر خودرو شما دارای سیستم ABS یا ESP است، از روغنهای مخصوص مانند DOT 5.1 استفاده کنید.
روغنهای ترمز DOT 3 و DOT 4 برای رانندگیهای شهری و عادی مناسبتر هستند، در حالی که DOT 5.1 به دلیل عملکرد بهتر در دماهای بالا و فشارهای شدید، انتخاب مناسبی برای رانندگیهای سنگین و خودروهای مسابقهای است. از سوی دیگر، روغن ترمز DOT 5 به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت و اکسیداسیون، برای نگهداری طولانی مدت در خودروهای کلاسیک مناسب است.
انتخاب روغن ترمز مناسب یکی از تصمیمات مهم برای افزایش ایمنی و بهبود عملکرد ترمز خودرو است. آشنایی با ویژگیها و نقاط قوت و ضعف هر نوع روغن ترمز، به رانندگان کمک میکند تا با توجه به نوع خودرو، سیستم ترمز، و شرایط رانندگی خود، بهترین انتخاب را داشته باشند. نگهداری و تعویض منظم روغن ترمز، تضمین میکند که سیستم ترمز خودرو در شرایط بهینه عمل کند و از بروز مشکلات ناگهانی جلوگیری شود.