سیستم رانندگی با فرمان راست، یا رانندگی در سمت چپ جاده، یکی از ویژگیهای متمایز برخی کشورها است که با سیستمهای رانندگی در سایر نقاط جهان متفاوت است. این موضوع در طول تاریخ تحولات مختلفی را به خود دیده است و هنوز هم در بسیاری از کشورها، بهویژه در آسیا، اقیانوسیه، و برخی کشورهای دیگر، در حال استفاده است. در این مقاله، به بررسی دلایل و تاریخچه استفاده از سیستم رانندگی با فرمان راست و عواملی که باعث انتخاب این سیستم در برخی کشورها شدهاند، پرداخته خواهد شد.
سیستم رانندگی با فرمان راست به دهههای اولیه تاریخ رانندگی بازمیگردد. در اوایل قرن بیستم، در بیشتر کشورها، رانندگی در سمت راست جاده (یعنی فرمان در سمت چپ خودرو) رایج بود. با این حال، انگلستان یکی از اولین کشورهایی بود که تصمیم به برقراری سیستم رانندگی با فرمان راست گرفت. در آن زمان، بسیاری از مردم در حال حرکت به سمت شهرها بودند و در کنار جادهها حرکت میکردند. از آنجا که بیشتر افراد راستدست بودند، ترجیح دادند که با دست راست خود بهراحتی به چرخ فرمان دسترسی داشته باشند. این باعث شد که سیستم رانندگی در سمت چپ جاده شکل بگیرد.
انتخاب سیستم رانندگی با فرمان راست بهطور عمده به دلایل تاریخی و فرهنگی بازمیگردد. در دوران روم باستان، مردم از اسبها برای حمل و نقل استفاده میکردند. بیشتر افراد راستدست بودند، بنابراین استفاده از اسبها بهگونهای بود که آنها از سمت چپ اسب سوار میشدند تا با دست راست خود راحتتر سکان را هدایت کنند. همین امر بهطور غیرمستقیم به تغییرات در نحوه رانندگی در جوامع بشری تاثیرگذار بوده است.
در دوران صنعتی شدن و توسعه وسایل نقلیه موتوری، این عادتهای قدیمی بهطور ضمنی در الگوهای رانندگی تاثیر گذاشت. کشورهای مختلف به این ترتیب تصمیم گرفتند که در سمت چپ جاده رانندگی کنند. در واقع، انگلستان بهعنوان کشوری با تاریخچه طولانی در استفاده از این سیستم، این رویه را حفظ کرده و کشورهایی که تحت سلطه بریتانیا بودند، مانند هند، استرالیا و برخی کشورهای آفریقایی، از این سیستم تبعیت کردند.
در حال حاضر، کشورهایی که از سیستم رانندگی با فرمان راست استفاده میکنند بیشتر در مناطق خاصی از جهان قرار دارند. این کشورها عمدتاً در قارههای آسیا، اقیانوسیه، آفریقا و چند کشور در کارائیب و آمریکای مرکزی هستند. برخی از کشورهای مهم که از سیستم رانندگی فرمان راست استفاده میکنند عبارتند از:
در این کشورها، حتی خودروهایی که بهصورت وارداتی از کشورهای دیگر میآیند، معمولاً با فرمان راست طراحی میشوند تا با سیستم جادهای آن کشورها سازگار باشند.
اگرچه تاریخچه و فرهنگ نقش اصلی را در انتخاب سیستم رانندگی با فرمان راست ایفا کردهاند، اما عوامل دیگری نیز در این انتخاب تاثیرگذار بودهاند که در اینجا به آنها اشاره میکنیم:
تاثیرات امپراتوری بریتانیا
در دوران استعمار، امپراتوری بریتانیا بسیاری از مستعمرات خود را به استفاده از سیستم رانندگی با فرمان راست متقاعد کرد. این سیستم در کشورهای تحت سلطه بریتانیا معرفی شد و پس از استقلال آن کشورها، این رویه در بسیاری از آنها حفظ شد. کشورهایی مانند هند، پاکستان، و کشورهای آسیای جنوبی هنوز هم از این سیستم استفاده میکنند.
فرهنگ و عادات مردم
در بسیاری از کشورها، سنتها و عادات فرهنگی مردم در انتخاب سمت جاده نقش دارند. در برخی از کشورها، رانندگان ترجیح میدهند که با دست راست خود فرمان را هدایت کنند، زیرا بهطور طبیعی راستدست هستند. این عادتها به مرور زمان به یک سیستم رانندگی تبدیل شدهاند که در بسیاری از کشورها باقی مانده است.
روندهای اقتصادی و تجاری
در برخی کشورها، بهویژه در آسیای شرقی، صنعت خودرو از ابتدا در سمت راست جاده طراحی شده است. در این کشورها، شرکتهای خودروسازی مانند تویوتا و میتسوبیشی خودروهایی را طراحی کردهاند که برای رانندگی با فرمان راست بهینهسازی شدهاند. همچنین، واردات خودرو به این کشورها معمولاً از کشورهای همسایه یا کشورهای مشابه صورت میگیرد، که باعث تقویت استفاده از این سیستم میشود.
انطباق با سایر کشورها و تجار
کشورهایی که از سیستم فرمان راست استفاده میکنند، معمولاً ترجیح میدهند تا به قوانین و سیستمهای کشورهای هممرز خود پایبند بمانند تا مشکلات مربوط به عبور و مرور، از جمله جابجایی خودروها از یک کشور به کشور دیگر، کاهش یابد. این امر بهویژه در کشورهای اقیانوسیه و جنوب آسیا که دارای ارتباطات تجاری نزدیک هستند، مهم است.
استفاده از سیستم فرمان راست در برخی کشورها با چالشها و مزایای خاص خود همراه است. برخی از این چالشها و مزایا عبارتند از:
مزایا:
برای بسیاری از مردم در کشورهای استفادهکننده از سیستم فرمان راست، این سیستم با تاریخ و فرهنگ محلی هماهنگ است و تغییر آن میتواند باعث سردرگمی و مشکلاتی در رفتار رانندگان شود.
بسیاری از خودروهای وارداتی به این کشورها، بهویژه از کشورهای آسیای شرقی و بریتانیا، برای رانندگی با فرمان راست طراحی شدهاند. این کار هزینهها را کاهش میدهد و نیاز به سازگار کردن خودروها با سیستم جادهای محلی را از بین میبرد.
چالشها:
یکی از بزرگترین چالشها برای کشورهایی که از سیستم فرمان راست استفاده میکنند، تفاوت آنها با کشورهای دیگر است که از سیستم فرمان چپ استفاده میکنند. این تفاوتها میتوانند منجر به مشکلات در جادهها و ترافیک مرزی شوند.
خودروهای وارداتی از کشورهای مختلف که از سیستم رانندگی متفاوت استفاده میکنند، ممکن است نیاز به تغییرات اساسی در ساختار خود داشته باشند تا با سیستم رانندگی بومی تطابق پیدا کنند. این میتواند هزینههای اضافی به همراه داشته باشد.
با توجه به تغییرات جهانی در زمینه حملونقل و صنایع خودروسازی، ممکن است در آینده تغییرات عمدهای در سیستمهای رانندگی در کشورهای مختلف رخ دهد. برخی کشورها ممکن است به دلیل مسائل ایمنی، اقتصادی یا تجاری به سمت تغییر سیستم رانندگی حرکت کنند. به عنوان مثال، در برخی کشورها، پیشنهاداتی برای تغییر از سیستم فرمان راست به چپ وجود دارد، ولی به دلیل هزینهها و مشکلات قانونی، این تغییرات هنوز اجرایی نشدهاند.
سیستم رانندگی با فرمان راست، که در کشورهای خاصی رایج است، نتیجهای از تاریخ، فرهنگ و نیازهای اقتصادی بوده است. در حالی که این سیستم در کشورهای مختلف جهان وجود دارد، دلایل تاریخی، فرهنگی و تجاری انتخاب آن در بسیاری از کشورها همچنان برپاست. این سیستم رانندگی، بهویژه در کشورهای آسیایی و آفریقایی، ویژگیهای خاص خود را دارد و همچنان بهعنوان یک استاندارد پذیرفتهشده در این کشورها استفاده میشود.