ایمنی خودروها یکی از مهمترین جنبهها در صنعت خودروسازی است. با گذشت زمان، خودروسازان بهطور مداوم در حال طراحی و معرفی فناوریهای جدید برای حفاظت از رانندگان، سرنشینان و پیادهها بودهاند. از زمانی که اولین خودروها به جادهها آمدند، تلاشها برای کاهش تصادفات و آسیبهای ناشی از آنها افزایش یافته است. این تلاشها منجر به معرفی سیستمهای ایمنی متعددی در خودروسازی مدرن شده است که بسیاری از آنها بهعنوان استانداردهای جهانی در صنعت خودرو شناخته میشوند. در این مقاله به بررسی مهمترین سیستمهای ایمنی تاریخ خودروسازی خواهیم پرداخت.
کمربند ایمنی اولین و ابتداییترین سیستم ایمنی در خودروها بهشمار میرود. این اختراع در ابتدا در دهه ۱۹۵۰ معرفی شد و بهعنوان یک ابزار اساسی برای جلوگیری از آسیبهای جدی در تصادفات شناخته میشود. در ابتدا کمربند ایمنی تنها بهصورت دستی و بهطور محدود در خودروها موجود بود، اما با گذشت زمان و بهویژه از دهه ۱۹۶۰، استفاده از آن بهعنوان یک استاندارد ایمنی در خودروها آغاز شد. امروزه بسیاری از خودروها دارای کمربندهای ایمنی چندمرحلهای و قابل تنظیم هستند که با توجه به نوع خودرو و وضعیت راننده بهطور خودکار تنظیم میشوند.
کیسه هوای خودرو یکی از تحولات بزرگ در تاریخ ایمنی خودروها بهشمار میرود. این سیستم بهطور خاص برای حفاظت از سرنشینان در برابر ضربههای شدید طراحی شده است. کیسههای هوا در صورت تصادف و با تشخیص سرعت و شدت برخورد، بهطور خودکار از مکانهای مختلفی همچون فرمان، داشبورد، درها و حتی صندلیها بیرون میآیند. اولین کیسههای هوا در سال ۱۹۷۰ میلادی معرفی شدند، اما این سیستم بهطور گسترده در اوایل دهه ۱۹۹۰ در بسیاری از خودروها به استاندارد تبدیل شد.
کیسههای هوا در انواع مختلف شامل کیسههای هوای جلو، جانبی، پردهای و حتی کیسههای هوای زانو برای حفاظت بیشتر از رانندگان و سرنشینان طراحی شدهاند.
سیستم ترمز ضد قفل یا ABS یکی دیگر از فناوریهای ایمنی کلیدی است که در بسیاری از خودروهای مدرن مورد استفاده قرار میگیرد. این سیستم برای جلوگیری از قفل شدن چرخها در هنگام ترمز شدید طراحی شده است. اگر چرخها قفل شوند، خودرو از کنترل خارج میشود و احتمال تصادف افزایش مییابد. ABS با استفاده از سنسورهای مخصوص، فشار ترمز را بهطور خودکار کاهش میدهد تا از قفل شدن چرخها جلوگیری کرده و به راننده این امکان را میدهد که کنترل بیشتری بر روی خودرو داشته باشد.
این سیستم ابتدا در خودروهای لوکس و سپس در خودروهای معمولی بهعنوان یک استاندارد ایمنی معرفی شد و امروز تقریباً در تمام خودروها بهصورت پیشفرض نصب میشود.
سیستم کنترل پایداری الکترونیکی یا ESC (Electronic Stability Control) یکی دیگر از سیستمهای ایمنی پیشرفتهای است که بهطور قابل توجهی در جلوگیری از تصادفات کمک میکند. این سیستم برای جلوگیری از لغزش خودرو در شرایط خطرناک مانند جادههای لغزنده یا هنگام پیچیدن با سرعت زیاد طراحی شده است. ESC بهطور خودکار در هنگام تشخیص لغزش خودرو، فشار ترمز را بر روی چرخهای خاص اعمال کرده و با تنظیم قدرت موتور، از کنترل خارج شدن خودرو جلوگیری میکند.
این سیستم ابتدا در اوایل دهه 2000 بهطور گسترده در خودروها پیاده شد و بهعنوان یکی از سیستمهای حیاتی ایمنی در خودروهای مدرن شناخته میشود.
سیستم هشدار تغییر خط یکی از فناوریهای جدید است که برای افزایش ایمنی در جادهها طراحی شده است. این سیستم به راننده هشدار میدهد که در حال تغییر غیرمجاز به خط دیگر است. این هشدار معمولاً از طریق صدا یا لرزش فرمان به راننده اعلام میشود. سیستم هشدار تغییر خط بهویژه برای جلوگیری از تصادفات ناشی از خوابآلودگی راننده یا عدم توجه در هنگام رانندگی در جادههای طولانی طراحی شده است.
این سیستم معمولاً با سیستم کنترل فرمان یا ترمز ترکیب میشود تا در صورت لزوم خودرو را به خط ایمن بازگرداند.
سیستم کمک پارک یکی از فناوریهای راحتی و ایمنی است که در خودروهای مدرن مورد استفاده قرار میگیرد. این سیستم به راننده کمک میکند تا در هنگام پارک کردن خودرو در فضاهای محدود، از برخورد به موانع اطراف جلوگیری کند. سیستمهای پارک پیشرفته حتی میتوانند بهطور خودکار خودرو را به داخل فضای پارک هدایت کنند. سیستمهای پارک معمولاً از سنسورهای اولتراسونیک یا دوربینهای پشتیبانی استفاده میکنند تا فاصله خودرو از موانع را اندازهگیری کرده و هشدار دهند.
این فناوری در سالهای اخیر بهویژه در خودروهای لوکس و پریمیوم به استاندارد تبدیل شده است.
سیستم تشخیص نقطه کور یکی از فناوریهای ایمنی است که برای جلوگیری از تصادفات ناشی از تغییر خط یا دور زدن طراحی شده است. این سیستم بهطور مداوم مناطق اطراف خودرو را از جمله نقاط کور را بررسی میکند و اگر وسیله نقلیهای در این مناطق قرار داشته باشد، راننده را از طریق هشدار صوتی یا بصری آگاه میسازد.
این سیستم بهویژه در شرایطی که راننده نمیتواند بهطور کامل نقاط کور خود را مشاهده کند، بسیار مفید است.
سیستم خودکار ترمز اضطراری یا AEB (Autonomous Emergency Braking) یکی از پیشرفتهترین سیستمهای ایمنی است که بهطور خودکار و بدون نیاز به دخالت راننده، در صورت تشخیص خطر تصادف، خودرو را متوقف میکند. این سیستم با استفاده از حسگرها و دوربینهای موجود در خودرو، از وقوع تصادف جلوگیری کرده یا شدت آن را کاهش میدهد.
این سیستم در بسیاری از خودروهای جدید، بهویژه در مدلهای لوکس و پیشرفته، بهطور استاندارد نصب شده است.
سیستم شتابگیر معکوس که معمولاً در خودروهای مدرن مورد استفاده قرار میگیرد، بهطور خاص برای جلوگیری از تصادفات هنگام عقبروی خودرو طراحی شده است. این سیستم با استفاده از سنسورهای فوقالعاده حساس، در صورت شناسایی موانع یا ترافیک پشت خودرو، هشدار میدهد و در صورت لزوم، ترمز را بهطور خودکار فعال میکند.
این سیستم برای جلوگیری از تصادفات در محیطهای شلوغ یا پارکینگها بسیار کاربردی است.
سیستمهای ایمنی خودرو همواره در حال تکامل بودهاند و تلاشهای بسیاری در این زمینه انجام شده تا خودروها بهطور ایمنتر به حرکت درآیند. از کمربند ایمنی گرفته تا سیستمهای پیشرفتهای همچون خودکار ترمز اضطراری، این فناوریها زندگی رانندگان و سرنشینان را نجات داده و به کاهش تصادفات کمک کردهاند. با توجه به روند پیشرفت فناوری، میتوان انتظار داشت که در آیندهای نزدیک، سیستمهای ایمنی حتی پیشرفتهتر و موثرتر از آنچه که امروزه وجود دارد، معرفی شوند.